Cộng đồng Risograph Tìm đến Sức Hút Thủ Công, Vẻ Đẹp Bất Toàn, và Cảm Giác "Nhân Tính" của Quá Trình

Khi hỏi về sứ mệnh của Riso Kagaku - công ty Nhật Bản đằng sau chiếc máy in Risograph gây tiếng vang trong cộng đồng sáng tạo quốc tế thời gian gần đây, họ sẽ đáp lại rằng sáng chế hiện đại của công ty giúp "chuyển hoá việc vận hành văn phòng của bạn thành nơi làm việc lý tưởng nhất". Tuy nhiên, trong khi tối ưu hoá là mục tiêu mà Riso Kagaku hướng đến thì giới in ấn lại kể một câu chuyện hoàn toàn khác về Risograph. Trò chuyện với nhà sáng lập của các xưởng in Riso trên thế giới, chúng ta cùng khai thác về tiềm năng sáng tạo của hình thức in độc lạ này!

“Nó là một trải nghiệm thật hỗn loạn, tôi muốn phát điên vì nó!”

Clay Hickson, nhà sáng lập của Tan & Loose Press - xưởng in và xuất bản độc lập tại Los Angeles, Mỹ, chia sẻ về trải nghiệm cá nhân với hình thức in có-một-không-hai này. Xuất thân từ in ấn công nghiệp đã luyện cho Clay về lối tư duy của sự đồng nhất, và Riso là loại hình in thiếu tính đồng bộ nhất trên thị trường.

“Trong cả quá trình in, tôi như bị mất trí! Mỗi vết nhoè, từng lớp màu bị lệch, tôi chỉ nghĩ rằng đây sẽ là một thảm hoạ! Nhưng khi đã in xong và nhìn tổng thể thành phẩm cuối cùng thì mọi thứ lại rất hài hoà và không tệ một chút nào!”

Những chiếc máy in Riso đầu tiên xuất hiện vào đầu thập niên 80, cùng với phiên bản tự động ra mắt thị trường không lâu sau đó với cái tên khá kiêu: Risograph không-không-bảy (007) - vào năm 1984. Nhưng phải đến 20 năm sau sự ra đời của 007, Riso mới tìm được ngôi nhà tinh thần của mình trong cộng đồng in ấn và sáng tạo.

"Vào cuối những năm 2000, giới thiết kế rộ lên tin đồn về một chiếc máy với khả năng in những sắc độ màu rất bắt mắt trên giấy mỹ thuật nhưng với chi phí vận hành lại thấp đến bất ngờ", Ken Kirton - đồng sáng lập Hato Press tại London, Anh, chia sẻ.

"Việc sở hữu chiếc máy này vào thời điểm đấy đã cho phép chúng tôi cộng tác với những tên tuổi lớn trong ngành ngay từ những ngày đầu mở studio, như phòng trưng bày Serpentine và Hội đồng Anh, cùng với các nhà thiết kế như Martino Gamper và Michael Marriott", Ken nói thêm. Tất nhiên, một phần các cơ hội hợp tác vô giá đó cũng nhờ vào kỹ năng chuyên ngành của Ken và đội ngũ Hato Press, nhưng ông tin rằng sức hút về thẩm mỹ của Riso cũng phần nào đã có tác động lớn.

Phải đến 20 năm sau sự ra đời của chiếc máy đầu tiên, Riso mới tìm được ngôi nhà tinh thần của mình trong cộng đồng in ấn và sáng tạo quốc tế.

Trở lại với Clay Hickson, anh đồng tình rằng việc mở một xưởng in Riso không những mở ra rất nhiều tiềm năng hợp tác-sáng tạo, nhưng hơn thế nữa, Riso cho phép giới sáng tạo (và những người có hứng thú) tự in và sản xuất tác phẩm của mình.

“Điều đó thật đặc biệt, khả năng tự sản xuất thứ gì đó!” Clay hứng thú chia sẻ. "Với The Smudge, hằng tháng chúng tôi mất tầm hai ngày cho việc biên tập và dàn trang, sau đấy, tôi chỉ cần xuống ga-ra là có thể in ra tập san đấy. Nó thật sự hiệu quả và tức thì như vậy đó!” The Smudge là tập san in Riso định kỳ - một dự án riêng của Clay trên tinh thần báo chí độc lập (underground and alternative press) của những năm 60 và 70 thế kỷ trước. Qua mỗi số, anh mong muốn chia sẻ những dòng ý kiến mới về những vấn đề và sự kiện ảnh hưởng đến cuộc sống chúng ta - qua những trang minh hoạ dí dỏm, đôi khi châm biếm.

Tương tự như thế, Hato Press tự hào về khả năng nuôi dưỡng và thúc đẩy cộng đồng của họ, thông qua việc "chào đón các cộng tác viên vào không gian sáng tạo của họ và sử dụng Riso để in tất cả mọi thứ từ tờ rơi, đến poster vận động và cả nội san. "Đây là cách mà chúng tôi hỗ trợ cộng đồng," Ken Kirton nói thêm. Tính độc lập của Riso đã mở ra những tiềm năng tự do ngôn luận và gắn kết cộng đồng.

"Điều đó thật đặc biệt, khả năng tự sản xuất thứ gì đó!"

Ngược lại với các bản in giá rẻ, một làn sóng các nhà in Risograph mới xuất hiện gần đây để sản xuất các ấn phẩm in cực kỳ tỉ mỉ, đẩy chất liệu này đến mức cao cấp. Vinex Pers của Viktor Hachmang và Julian Sirre đã xoá bỏ nhãn mác "rẻ tiền" của Risograph bằng các bản in giới hạn từ các nghệ sĩ hàng đầu tại châu Âu.

"Đây là một bước tiến thú vị mà tôi hoàn toàn không ngờ tới,” Mark Pawson - nghệ sĩ đa phương tiện người Anh và một trong những nhà tiên phong của kỹ thuật in này. Với Riso, tiềm năng sáng tạo là vô hạn!

“Chính sức hút đặc biết của Riso đã khơi dậy sự tò mò từ những người đang tìm những điều khác biệt: được chế tạo thủ công hơn, ít mang tính hoàn hảo hơn, và gần gũi hơn”.

Trong hầu hết các trường hợp, tính "bất toàn" đặc thù của Riso đã thu hút các nghệ sĩ đến với Riso, kết quả không hoàn hảo của nó mang đến vẻ "nhân tính" cho thành phẩm cuối cùng. Các vết lăn, những góc in lệch, sự pha trộn kỳ lạ của từng lớp màu, v.v, tất cả đều góp phần tạo nên một sự độc đáo cho bản in.

Tuy nhiên, trước khi vội vàng quyết định sắm chiếc máy kỳ diệu này, một lời cảnh báo! "Không một nghệ sĩ Riso nào của chúng tôi tự hào về thu nhập từ công việc in ấn của họ. Xưởng in chưa bao giờ thực sự được lập nên để kiếm tiền,” Ken thừa nhận. “Nó tồn tại chỉ để trang trải chi phí cho studio mà thôi.”

"Đúng vậy, mỗi khi có khách đến studio, trong ngôi nhà xinh xắn của dì tôi ở Hollywood, tôi luôn đùa rằng, 'Đây là ngôi nhà mà các cuốn zines góp vốn xây nên nên!' Và sau đó tôi giải thích, 'Haha, không, chúng tôi không sở hữu ngôi nhà này', Clay Hickson đùa :)

/ bài viết này được dịch bởi Khang Alexis, từ bài gốc viết bởi James Cartwright,

minh hoạ bởi Pete Sharp /

Original English article: Risograph People want to find things that are more bespoke, more human, or more crafted

Khô Mực Studio tổ chức Workshop Risograph mỗi tháng. Tìm hiểu thêm tại ĐÂY.